Geleneksel Yöntemlerin Sınırlılıkları

Yabancı dil eğitimi uzun yıllardır gramer temelli yöntemlerle yürütülmekte; öğrenciler genellikle ezber ve kalıplaşmış yapılarla sınırlı kalmaktadır. Bu yaklaşım, günümüzde öne çıkan iletişim odaklı dil öğretimi anlayışının gerisinde kalmakta ve öğrencilerin konuşma, yazma, dinleme gibi becerilerini gerçek zamanlı olarak geliştirmelerini yeterince destekleyememektedir. Ayrıca, sınıf ortamında bireysel farklılıkların göz ardı edilmesi, motivasyon kaybına ve öğrenme sürecinin yavaşlamasına yol açmaktadır.

Üretken Yapay Zekânın Dönüştürücü Gücü

ChatGPT, Claude, Gemini gibi üretken yapay zekâ sistemleri, büyük dil modelleri aracılığıyla kullanıcılarla doğal dilde etkileşim kurabilmekte, hataları analiz ederek anlık geri bildirim sunabilmektedir. Bu özellikler, öğrencinin aktif rol aldığı, sürekli geri bildirimle öğrenmeyi pekiştirdiği dinamik bir öğrenme ortamı oluşturur. İşte üretken zekânın İngilizce öğreniminde dönüştürebileceği başlıca alanlar:

• Kişiselleştirilmiş Dil Asistanları: Öğrencilerin seviyelerine göre kelime bilgisi, gramer yapıları ve konuşma pratikleri sunan üretken zekâ tabanlı uygulamalar, kişisel öğrenme yolları oluşturabilir. Adeta her öğrenciye özel bir öğretmen gibi çalışan bu sistemler, öğrenme sürecini hızlandırabilir.
• Gerçek Zamanlı Yazma ve Konuşma Desteği: Öğrenci bir metin yazarken, yapay zekâ anlık olarak dil bilgisi, kelime seçimi ve anlatım konusunda öneriler sunabilir. Konuşma pratiği için senaryo temelli simülasyonlar oluşturarak öğrencinin kendine güvenini ve akıcılığını geliştirebilir.
• Kültürel İçeriklerin Entegrasyonu: İngilizce yalnızca bir dil değil, aynı zamanda kültürün taşıyıcısıdır. Yapay zekâ, deyimler, kültürel referanslar ve sosyal bağlamlar içeren etkileşimli içerikler üreterek öğrenme süreci zenginleştirebilir. Böylece dil öğrenimi mekanik bir süreç olmaktan çıkıp, anlamlı bir iletişim deneyimine dönüşebilir.
• Anında Çeviri ve Parafraz Desteği: Yazılı veya sözlü içerikleri İngilizceye çevirmek isteyen öğrenciler için yapay zekâ, hızlı ve bağlama uygun çeviri ve yeniden ifade önerileri sunarak, hem dil becerilerini geliştirir hem de yapılan hatalardan öğrenmeyi mümkün kılar.

Akademik ve Pedagojik Değerlendirme

Araştırmalar, üretken yapay zekânın öğrenme motivasyonunu artırdığını, nitelikli geri bildirim sağladığını ve bireysel öğrenme deneyimini güçlendirdiğini ortaya koymaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken temel nokta, bu teknolojilerin öğretmenlerin yerini alması değil, öğretim süreçlerini desteklemesi gerektiğidir. Bunun yanı sıra veri gizliliği, içerik güvenilirliği ve pedagojik yeterlilik gibi konular da titizlikle ele alınmalıdır.

Yapay Zekâ Türkiye İçin Stratejik Bir Fırsat Olabilir

Millî Eğitim Bakanlığı'nın 2024 yılında başlattığı “Dijital Eğitimde Yapay Zekâ Entegrasyonu” vizyonu, bu teknolojilerin yalnızca dil eğitimiyle sınırlı kalmaksızın tüm derslere entegre edilmesine yönelik güçlü bir iradeyi yansıtmaktadır. Türkiye, bu teknolojileri sadece ithal eden değil, aynı zamanda kendi kültürel ve pedagojik dinamiklerine göre geliştiren bir ülke olmalıdır. Üniversiteler, teknoparklar ve eğitim girişimleri bu alanda iş birliği içinde çalışmalı; özellikle merkezinde öğretmen eğitimi öncelikli bir gündem maddesi hâline getirilmelidir.

Sonuç

Yabancı dil eğitimi; bireylerin küresel ölçekte iletişim kurabilmesi, akademik kaynaklara erişebilmesi ve kariyer fırsatlarını genişletebilmesi açısından stratejik bir öneme sahiptir. Üretken yapay zekâ, bu süreci daha etkili, erişilebilir ve sürdürülebilir kılabilecek güçlü bir araç olarak karşımıza çıkmaktadır. Ancak bu teknolojinin sağlıklı biçimde eğitim sistemimize entegre edilebilmesi için çok paydaşlı, etik temelli ve pedagojik olarak iyi tasarlanmış bir stratejiye ihtiyaç vardır.

Yapay zekâ destekli dil öğrenimi –diğer disiplinler için de geçerli olacak şekilde– sadece bireysel gelişim açısından değil, aynı zamanda ulusal kalkınma hedefleri bağlamında da çok büyük ve önemli bir stratejik değere sahiptir.

Saygılarımla.

Prof. Dr. O. Ayhan ERDEM
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi

Gazete Ankara DHP Köşe Yazarı
aerdem@gazeteankara.com.tr
www.gazeteankara.com.tr
“Türkiye’nin kalbi, Ankara’nın sesi”