Türkiye ve Polonya Üniversitelerinin Karşılaştırmalı Görünümü

Türkiye üniversiteleri, son yirmi yılda gerçekleştirilen yoğun yatırımlar sayesinde hem kapasite hem de nitelik bakımından büyük bir ivme yakalamıştır. Bugün Türk yükseköğretim sistemi, 200’den fazla üniversite, milyonlarca öğrenci ve güçlü bir araştırma altyapısıyla bölgesinde yükselen bir güç konumundadır. Polonya ise Avrupa Birliği’nin eğitim politikalarıyla uyumlu, Erasmus ve Horizon projelerinde aktif rol alan, özellikle öğrenci değişiminde cazibe merkezi haline gelmiş bir ülkedir.

Her iki ülke arasında benzerlikler olduğu kadar tamamlayıcı farklılıklar da göze çarpmaktadır. Türkiye, genç ve dinamik nüfusuyla geniş bir öğrenci potansiyeline sahipken; Polonya, Avrupa’nın merkezinde yer alması ve AB fonlarından etkin yararlanmasıyla dikkat çekmektedir. Bu nedenle, kurulacak iş birlikleri hem Türk öğrenciler için Avrupa’da yeni fırsatlar sunacak, hem de Polonyalı öğrencilerin Türkiye’nin bilimsel çeşitliliğinden yararlanmasına olanak sağlayacaktır.

Aşağıdaki tablo 1’de, iki ülkenin yükseköğretim sistemlerinin genel bir fotoğrafı görülmektedir (2024 verileri esas alınmıştır)

Tablo 1: Türkiye-Polanya’nin yükseköğretim sistemlerinin genel karşılaştırılması

Bu tablo göstermektedir ki, Türkiye geniş öğrenci kapasitesi ve genç nüfusu ile öne çıkarken, Polonya Avrupa fonları ve uluslararası hareketlilikteki etkinliği ile güçlü bir avantaja sahiptir. Dolayısıyla iki ülkenin iş birliği, karşılıklı eksikleri tamamlayan stratejik bir ortaklık doğurmaktadır.

Protokolün Stratejik Önemi

Yakın gelecekte imzalanacak olan mutabakat muhtırası, yalnızca sembolik bir belge değil, iki ülkenin yükseköğretim alanındaki iş birliğini kurumsal zemine taşıyacak güçlü bir adım niteliğindedir. Erasmus+ programlarının ötesine geçilerek, ortak araştırma projeleri, teknoloji transferi, akademisyen değişimi ve sürdürülebilir inovasyon çalışmaları hedeflenmektedir. Özellikle Horizon Europe ve önceki çerçeve programlarında gerçekleştirilen yüzlerce ortak proje, bu iş birliğinin ne denli üretken olabileceğini kanıtlamıştır.

Gazi Üniversitemizin Rektörü Prof. Dr. Uğur Ünal’ın işaret ettiği gibi, Türkiye-Polonya dostluğu tarihsel köklere dayanmaktadır. Bugün bu dostluğun, bilim ve eğitim alanında karşılık bulması, iki ülkenin akademik ve toplumsal ilişkilerini daha da derinleştirmektedir.

Özellikle Horizon Europe ve önceki çerçeve programlarında gerçekleştirilen yüzlerce ortak proje, bu iş birliğinin ne denli üretken olabileceğini kanıtlamıştır. Nitekim 2015-2023 arasında 178 ortak proje önerisi yapılmış, bunlardan 31’i desteklenmiştir. (2024-2025 yılları verilerine ulaşamadım)

Küresel Sorumluluk ve Akademik Dayanışma

Forumun dikkat çekici bir yönü, yalnızca akademik iş birliklerinin değil, küresel adalet ve insan hakları meselelerinin de gündeme taşınmış olmasıdır. YÖK Başkanı Özvar’ın, Filistin halkına karşı işlenen soykırım suçlarına dikkat çekerek üniversitelerin toplumsal sorumluluğuna vurgu yapması, yükseköğretimin yalnızca bilgi üretme kurumu değil, aynı zamanda insanlığın vicdanı olduğunun da altını çizmektedir. Üniversiteler, bilimsel çalışmalarla olduğu kadar, özgürlük ve adalet mücadelesinde de öncü rol üstlenmelidir.

Şekil 1. Türkiye- Polanya Erasmus+Öğrenci Hareketliliği (2018-2023)

Şekil 1.’deki grafik verileri de göstermektedir ki, 2018–2023 yılları arasında Erasmus+ öğrenci hareketliliğinde Türkiye’den Polonya’ya giden öğrenci sayısında düzenli bir artış gözlenirken, Polonya’dan Türkiye’ye gelen öğrenci sayısı sınırlı olmakla birlikte yükseliş eğilimindedir. Bu tablo, iş birliği protokollerinin gelecekte öğrenci hareketliliğini daha da dengeleyici bir etki yapacağını ortaya koymaktadır.

Sonuç ve Değerlendirme

Türkiye-Polonya Rektörler Forumu, yalnızca akademik bir buluşma değil, gelecek nesillerin ortak vizyonuna atılmış güçlü bir imzadır. Üniversiteler, sınırların ötesinde köprüler kurarak toplumların kültürel yakınlaşmasına, ekonomik gelişmesine ve barışın tesisine hizmet etmektedir. Bu nedenle imzalanacak protokol, iki ülkenin yükseköğretim kurumlarını daha güçlü bir iş birliği ağına bağlayacak, uluslararası akademik toplulukta örnek bir model oluşturacaktır.

22 Eylül 2025 tarihinde Ankara’da gerçekleşen buluşmalar, yalnızca Türkiye ile Polonya arasındaki akademik ilişkilerin değil, uluslararası eğitim diplomasisinin de önemini bir kez daha ortaya koymuştur. YÖK Başkanı Prof. Dr. Erol Özvar’ın, Polonya Bilim ve Yükseköğretim Bakanı Dr. Marcin Kulasek’i ağırlaması ve ardından Gazi Üniversitesi’nde düzenlenen forum, iki ülke üniversiteleri için yeni bir sayfanın başlangıcı niteliğindedir.

Bugün atılan bu adım, yarının bilim dünyasında Türkiye ve Polonya’yı daha güçlü ortaklar haline getirecek; sadece laboratuvarlarda değil, aynı zamanda insanlık vicdanında da kalıcı izler bırakacaktır.

Prof. Dr. Ayhan ERDEM – Köşe Yazarı
aerdem@gazeteankara.com.tr
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi
Gazete Ankara Dijital Haber Portalı