Tabi olunan yönetmelikler; DC’yi koşullu geçer sayar mı saymaz mı?” gibi sorular, ders kayıt dönemlerinde hep gündeme gelir. Ancak mesele yalnızca “not çatışmaları” değil: öğrencinin hangi dersleri alabileceği, mezuniyete hak kazanıp kazanamayacağı, not ortalamasının ne sayılacağı gibi konular da bu farklılıklara kurban gitmektedir.

Bir öğrenci Ankara’da 2 ders alttan, İzmir’de 1 ders alttan kaldırıp ders yükünü planlamaya çalışırken; başka bir üniversitede aynı dersin DD’si koşullu kabul edilirken orada “başarısız” sayılabilir. Böyle bir kırılganlık, eğitim hakkı ilkesine gölge düşürür.

Üniversitelerde Ders Geçme / Harf Not Sisteminden Örnekler

Aşağıda, Türkiye’nin bazı önemli üniversitelerindeki harf not sistemleri ve geçme koşulları karşılaştırmalı örnekler şeklinde verilmiştir.

Uygulamada Daha Fazla Çatışma, Farklılık, Belirsizlik

Bu genişletilmiş harita bize çok net bir tablo gösteriyor: üniversiteler arasında hem harf skalası hem geçme şartları hem de değerlendirme uygulamaları bakımından ciddi farklılıklar var. Bu farklılık, öğrenciyi sistemler arasında savurabilir:

• Bir öğrenci Gazi Üniversitesi’nde aldığı DC notunun geçerli sayılmasını beklerken, Boğaziçi Üniversitesi bu DC’yi yalnızca “şartlı geçer” olarak değerlendirebilir.
• Hacettepe gibi sistemlerde F1 / F2 / F3 gibi alt ayrımlar kullanılır; başka bir üniversite bu alt ayrımları hiç kullanmaz; bu da “hangi F notu, başarısız kabul edilir?” sorusunu ortaya çıkarır.
• Bilkent’te, C-, D+, D notları CGPA şartıyla geçerli kabul edilebilirken bazı üniversitelerde bu notlar doğrudan başarısız sayılabilir.
• Boğaziçi’nde “P notu” gibi “geçer / başarısız” alternatif sistemler kullanılırken, diğer üniversitelerde böyle bir uygulama yoktur.

Birleştirici Bir Model İçin Öneriler

Bu sorunları çözmek için “tek tip yönetmelik” yaklaşımları gündeme gelebilir. Ancak tek tip uygulama getirmek her zaman çözüm değildir; “iyi bir standard” tasarlamak gerekir. Aşağıda bazı öneriler yer almaktadır:

1.      Ulusal çerçeve standartları belirleme (YÖK / YÖDEK düzeyinde)
Yükseköğretim Kurulu, tüm üniversiteler için bağlayıcı değil ama asgari standartları (örneğin harf not aralıkları, geçme not sınırı, koşullu geçme uygulaması) belirleyebilir. Üniversiteler bu çerçevede kendi uygulamalarını yapar; fakat farklılıklar normalleştirilir.

2.      Ortak harf skalası + alt sınır (mutlak) + bağıl sınır (çan eğrisi)
Örneğin tüm üniversitelerde harf notları AA / BA / BB / CB / CC / DC / DD / FF olacak; DC / DD koşullu geçer sayılacaksa aynı GNO koşulu getirilecek; ayrıca üst sınır farklılıklarını yönetmek için bağıl değerlendirme (çan eğrisi) ölçeği eklenebilir.

3.      Koşullu geçme yerine “başarılı / başarısız” ayrımı netleştirilmeli
Koşullu geçme (DC / DD gibi) kavramı anlaşılması güç bir kavramdır; bunun yerine “geçer / başarısız” ikili sistemi daha net olabilir. Koşullu geçme gerekiyorsa bu, spesifik derslerde özel madde ile belirlenmeli.

4.      Not ortalaması koşullarının sadeleştirilmesi
Mezuniyet, burs, yurt dışı geçerlilik gibi kriterlerde GNO ≥ 2,00 gibi mantıklı bir alt sınır belirlenmeli. Ancak farklı üniversitelerde farklı sınırlar koymak yerine bu tür kriterler merkezi bir çerçevede standardize edilmeli.

5.      Geçmiş derslerin notlarının dönüşümü / intibakı netleştirilmeli
Öğrenci başka üniversiteye geçiş yaparken veya ikinci anadal / çift diploma programına geçerken, önceki derslerinin intibakı; harf notlarının nasıl dönüştürüleceği net, açıklanmış bir şekilde olmalı.

6.      Saydam ilan ve rehber sistemi
Her üniversite, öğrenci işlerinden, bölüm / fakülte web sayfasına “ders geçme harf karşılıkları / koşullu geçme şartları / not dönüşüm kuralları” gibi bilgileri açıkça koymalı. Öğrenci ders kayıt döneminden önce hangi harf notuyla geçer diye bilmeli.

7.      Denetim ve uyum takibi
YÖK ya da ilgili kurumlar, üniversitelerdeki uygulamaların bu standartlara ne kadar uyduğunu denetlemeli; usulsüz farklı uygulamalar varsa düzeltilmesini sağlamalı.

8.      Öğrenci geri bildirim mekanizması
Öğrencilerin uygulamadaki çelişkileri doğrudan bildirebilecekleri bir sistem kurulmalı. Örneğin, “ders geçemediğim halde başka öğrenciler DC ile geçmiş / ben başka fakültede DC ile geçmiş dersim sayılmış / harf farklı dönüşmüş” gibi vakalar kayıt altına alınmalı.

9.      Pilot uygulama / geçiş süreci
Hemen tüm üniversiteleri aynı gün standardize etmek güç olabilir. Önce pilot üniversitelerde (örneğin 5–10 üniversite) ortak bir model uygulanmalı; sorunları tespit edip düzeltme yapıldıktan sonra genelleştirilmeli.

10.  Akademik personelin teşvik edilmesi / eğitim verilmesi
Öğretim üyeleri, dersin değerlendirmesini nasıl ağırlıklandıracağı, harf notlarına nasıl karar vereceği konusunda net rehberlerle desteklenmeli. Farklı yorumlar azaltılmalı.

DEVAM EDECEK >>https://www.gazeteankara.com.tr/writers/ayhan-erdem/yuksek-ogrenimde-farkli-yonetmelikler-karisik-uygulamalar-ve-cozulmesi-gereken-kriz-ii-universitelerimiz-icin-standart-ders-gecme-ve-harf-notu-modeli-onerisi-3830
Prof. Dr. Ayhan ERDEM – Köşe Yazarı
aerdem@gazeteankara.com.tr
Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi
Gazete Ankara Dijital Haber Portalı