Evlilikte Tehlike Çanları: Kıyametin Dört Atlısı

Toplumun en temel yapısı olan aile, bireyin doğumundan itibaren yaşamını şekillendiren en önemli unsurlardan biridir. Evlilik, bu yapının temelini oluşturan ve iki kişinin bir araya gelerek yasal ve duygusal bir birliktelik kurduğu bir süreçtir. Ancak son yıllarda artan boşanma oranları, toplumsal yapıda ciddi bir değişime işaret etmektedir.

A+A A- 1 20 0

Boşanmaların Artışı ve Nedenleri

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2022 yılında 182.437, 2023 yılında ise 171.881 çift boşanmıştır. 2024 yılında bu sayının 210 binin üzerine çıktığı görülmektedir. Evliliklerin büyük bir kısmının ilk beş yıl içerisinde sona erdiği belirlenmiştir (%33,4). Boşanmaların en büyük sebepleri arasında %32,2 ile sorumsuz ve ilgisiz davranma, %14,1 ile aldatma, %9,8 ile ekonomik sıkıntılar ve %8,1 ile şiddet yer almaktadır (TÜİK, 2025).

Boşanma nedenleri incelendiğinde, eşler arasındaki olumsuz iletişimin belirleyici bir rol oynadığı görülmektedir. İlişkiler üzerine çalışmalar yapan psikolog John Gottman, evlilikleri sona sürücü en önemli dört olumsuz iletişim örüntüsünü "Kıyametin Dört Atlısı" olarak tanımlamıştır. Bunlar:

1. Eleştiri: Kişiliğe Saldırı

Eleştiri, davranıştan çok kişiye yönelik bir saldırı olarak algılandığında, karşıdaki kişide öfke ve savunma mekanizmasını tetikleyebilir. "Sen hep böyle yaparsın", "Ne zaman verdiğin sözü tuttun ki?" gibi ifadeler, eleştirinin yıkıcı etkisini arttıran örneklerdendir.

2. Küçük Görme: Aşağılama ve Alaycılık

"Anlamıyorsun", "O kıyafet sana yakışmamış", "Sana göre değil" gibi sözler, karşıdaki kişide aşağılanmış ve hor görülmüş hissi uyandırır. Bu durum zamanla iletişimin kopmasına ve duygusal uzaklığa neden olur.

3. Savunmacılık: Sorumluluk Almama

Bireyler, eleştirildiklerinde veya aşağılandıklarında kendilerini korumak için savunmaya geçerler. "Ben de öyle yapmıyorum ki", "Sen de aynısın" gibi cümlelerle sorumluluk almaktan kaçınılır ve çatışma derinleşir.

4. Tıkama (Duvar Örme): Tamamen Kapanma

En yıkıcı örüntülerden biri, taraflardan birinin tamamen sessizliğe bürünmesidir. Karşıdaki kişiyle ilgilenmeme, konuşmama, tepkisiz kalma gibi davranışlar, İlişkinin koptuğuna dair güçlü bir mesaj verir.

Evliliği Kurtarmak Mümkün Mü?

Evlilikte en önemli etkenlerden biri etkili iletişimdir. Bu noktada "Ben dili" kullanmak, çatışmaların yapıcı bir şekilde çözülmesine yardımcı olabilir.

Ben Dili Kullanımına Örnek:

"Eve geç geldiğinde, başına bir şey gelmiş olabileceğini düşünüyorum ve endişeleniyorum."
"Beni eleştirdiğinde, kendimi değersiz hissediyorum ve üzülüyorum."

Bu tür ifadeler, karşı tarafın savunmaya geçmesini engelleyerek, daha yapıcı bir iletişim kurulmasını sağlar.

Son Söz

Yunus Emre'nin de dediği gibi: "Söz ola kese savaşı, söz ola kestire başı."

Eşler arasındaki ilişkilerde yapıcı sözlerin gücünü hafife almamak gerekir. Sevgi ve anlayışla kurulan sağlıklı iletişim, evliliklerin daha uzun ve mutlu sürebilmesi için temel taşlarındandır.

Kaynaklar

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), (2025). Evlenme ve Boşanma İstatistikleri. https://data.tuik.gov.tr
Gökçe, B. (2020), Boşanmış ebeveynlerin boşanma nedenleri ve boşanma kararlarına ilişkin bir nitel araştırma. Hacettepe Üniversitesi.
Hendrick, S.S. (2016), Yakın İlişkiler Psikolojisi. Nobel Akademik Yayıncılık.