Eğitim; “bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı ve istendik davranış değişikliği oluşturma süreci şeklinde ifade edilmektedir” (Ertürk, 1972). Yetişkin eğitimi, toplumda yetişkin olarak düşünülen kişilerin ihtiyaçlarına göre düzenlenmiş olan ve yetişkinlerin öğrenmeleri için planlanan düzenli bir süreçtir.

Yetişkin Eğitimi Gereksinimi;
Öğrenme ihtiyacı, meslek ve etkin rol isteği, güvenme ihtiyacı, olgunlaşma ihtiyacı, statü ve saygı isteği, üreticilik isteği, dinlenme isteği ve boş zamanı değerlendirme isteğidir (Kurt, 2000).
Yetişkinlerin bireysel yeteneklerini geliştirmek amacının yanı sıra, bireyin toplum ve grup içindeki görevini daha iyi kavramasına, bunu daha iyi yerine getirmesine yardımcı olmak amacıyla ön plana çıkmıştır (Bilir, 2009).
Knowles, yetişkin eğitiminde ihtiyaçların üç boyutundan söz eder: katılımcıların ihtiyaçları, örgütlerin ihtiyaçları ve toplumun ihtiyaçlarıdır.

Yetişkin eğitimini gerekli kılan unsurlar, üç başlık altında toparlanabilir; örgün eğitimle ilgili nedenler, ekonomik ve teknolojik gelişmeyle ilgili nedenler, toplumsal nedenlerdir (Duman 2007).
Bireyin öğrenme gereksinimi hissetmesi ve onu doyurma arzusunu karşılayarak, bireyleri geliştirmek, farklılaşan ve gelişen topluma uyum sağlamalarını sağlamak, bireyin ve toplumun ihtiyaçlarını karşılamaktır. Toplumda değişimi kolaylaştırmak, sağlıklı bir sosyal düzeni desteklemek ve sürdürmek, üretimi artırmak, kişisel gelişimi sağlamaktır.

Yetişkin Eğitiminin İlkeleri: Lindeman (1969).
1. Yetişkinler, öğrenme ihtiyaçlarının giderildiğini hissettikleri sürece, motive olurlar.
2. Yetişkinlerin öğrenme yönelimleri, yaşam merkezlidir. Bu nedenle öğretim etkinliklerinde konular değil yaşam durumları belirleyicidir.
3. Yetişkinlerin geçmiş yaşantıları, öğrenmeleri için en zengin kaynaktır.
4. Yetişkinler öz yönetimli olma gereksinimine sahiptir, otoriter ve baskıcı tutumlardan kaçınılmalıdır.
5. Eğitim iklimi, yetişkinlerin bireysel farklılıkları göz önünde bulundurularak düzenlenmelidir.

Yetişkin Eğitim Sürecinin Özellikleri:

• Yetişkin eğitimi, hedef grupları belli, amaçları düzenli, planlı bir eğitimdir.
• Yetişkin eğitiminin hedef grubu, bir örgün eğitim kurumunun tam zamanlı programlarına devam etmeyen, çocuk ve gençler dışında kalanlardır.
• Yetişkin eğitimi, düzenlenirken ve uygulanırken, yetişkinlerin bireysel özelliklerinin dikkate alındığı, kuralların esnek tutulduğu bir eğitimdir.
• Yetişkin eğitimi programlarının içeriğini, bireyin ve toplumun ihtiyaçları belirler.
• Yetişkinlerin öğrenme ihtiyacı duydukları her konu, yetişkin eğitimi kapsamına girer.
• Yetişkin eğitiminde problem çözümüne, kaynak ve materyal kullanımına, tartışma ve yaşayarak öğrenmeye önem verilir.
• Yetişkin eğitimi, eğitilenleri karar verme sürecine katarak düşünce, öneri ve eleştirilerini söylemelerine izin verir.
• Yetişkin eğitimi, eğitilenler arasında işbirliğini teşvik eder, açıklık ve güven sağlar.

Yetişkin Eğitimi Uygulamasının Özellikleri;

• Yetişkinler, programdan değerlendirmeye kadar, öğrenme sürecinde aktif olmalıdır.
• Eğitim, yetişkinin deneyimlerine göre yapılmalıdır.
• Yetişkinlere, öğrendiklerini uygulama fırsatı verilmelidir.
• Öğrendikleri ile yaşantısı arasındaki ilişkiyi görme fırsatı verilmelidir.
• Kişisel katılım önemlidir, farklı katılımcı eğitim yöntemleri kullanılmalıdır.
• Yetişkinler öğrenme sürecine aktif olarak katıldıkları zaman daha iyi öğrenirler.
• Yetişkinler, çok tekrara gerek duymadan öğrenirler.
• Yetişkin eğitimi, eğitilenlerin kendilerini değerlendirmelerine fırsat verir ve teşvik eder.
• Eğitmen, bir öğretmen değil bir yetiştirici ve kolaylaştırıcı rolünde olmalıdır.
• Yetişkin eğitimi, eğitilenlerin eğitimle ilgili son değerlendirmeye katılmalarını sağlar.
• Yetişkin eğitiminde iletişim, karşılıklı saygıya dayanır.
• Eğitimin kendi konuları ve işleri ile bağlantılı olmasını isterler, motive olurlar.
• Yetişkinler öğrendiklerini hemen uygulamak isterler.
• Güvenli eğitim ortamı isterler, özgüvenlerini korumak isterler.
• Eğitimde, özgün birey olarak görülmek ve önemli olduklarını hissetmek isterler.
• Yetişkinler çevrelerine bağımlı değildir, eğitime gönüllü katılırlar.
• Kişisel kaygıları vardır, olumlu geri bildirim isterler ve eğitim, beklentilerini karşılamalıdır.

Kaynaklar
Bülbül, Sudi; Halk Eğitimine Giriş, Anadolu Üniversitesi Yay. Eskişehir,1991.
Duman, Ahmet; Yetişkinler Eğitimi, Ütopya Yayınları, Ankara, 2007.
Ereş, Figen; Yetişkin Eğitimi ve Hayat Boyu Öğrenme, Pegem Akademi Yay. 2021.
Ertürk, Selahattin; Türkiye'de Eğitim Felsefesi Sorunu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3. 1988.
Gökçe, Erten; Erdem, Aliye; Etkili Öğretmenlik, Nesibe Aydın Eğitim Kurumları Yay. Ank, 2019.
Lindeman E.C.; Halk Eğitiminin Anlamı, Çev. Celal Şentürk, Halk Eğitimi Genel Müdürlüğü Yay. Ank. 1969.
Lowe, John; Dünyada Yetişkin Eğitimine Toplu Bakış, (Çeviren: Turhan Oğuzkan), (1985).
Knowles, Malcolm; Yetişkin Öğrenenler, Çev. Ayhan, Serap; Ankara Üniversitesi Basımevi, Ank. 1990
Okçabol, Rıfat; Halk Eğitimi (Yetişkin Eğitimi), Unesco Türkiye Milli Komisyonu, Ankara Der. Yay. İst. 1994.
Sönmez, Veysel; Program Geliştirmede Öğretmen El Kitabı, Anı Yay. 2007.

Murat Ertan – Köşe Yazarı
Gazete Ankara Dijital Haber Portalı – Köşe Yazarı
mertan@gazeteankara.com.tr