Yapay Devlet Nedir?
Yapay devletler, fiziksel bir toprak parçasına dayanmadan, dijital olarak organize olmuş, kendi kurallarını ve ekonomisini yöneten topluluklardır. Bu yapılar bazen “mikro devlet”, “siber devlet” veya “ağ toplumları” olarak da anılır. Burada öne çıkan çoğunlukla toprak iddiası olmayan dijital devlet ve dijital vatandaşlık sunan yapılardır.

Dünyayı bugün yöneten derin yapılar bir çeşit yapay devletler oluşturmuş dev şirketlerin ve finansörlerin oluşturduğu konsorsiyumlardan oluşan yapılardır. Bu yapılar klasik devletler içinde paralel veya sanal devlet yapıları oluşturup devletleri ve dünyayı yönetmektedirler. Bu durum ABD, Rusya, Çin ve diğer tüm devletler içinde geçerlidir. Dünyada bugün yaşanan mücadele ve savaşlar bu tip yapay devlet yapılarının oluşturduğu durumlardır. Klasik devlet yapılarının bunlarla mücadelede aciz kaldığı görülmektedir. Çünkü bu yapay devlet oluşumları çok büyük finansal imkana, gelişmiş bir teknolojik altyapıya ve istediği zaman kullanabileceği lejyon askerlere sahiptir. Bu lejyonlar değişik uluslardan oluşmuş yapılardır. Bu lejyon ordular ihtiyaç duyulduğunda sahaya sürülebilmektedir. Bu ordular değişik coğrafyalarda faaliyet gösteren terör öğütleri olduğu gibi klasik devletlerin orduları da olabilmektedir. Örneğin ABD ordusu, İsrail ordusu gibi... Bu orduların dev bütçeleri ve teknolojik alt yapıları bu yapay devlet organizasyonları tarafından karşılanmaktadır.

Burada sözünü ettiğimiz konsorsiyumların finansal gücü hakkında bir fikir vermek gerekirse; 40 trilyon dolara hükmeden bir güçten söz ediyoruz. Bu sadece bir yapay devletin gücünü ifade etmektedir. Ortadoğu’nun en güçlü devleti olarak görünen Türkiye’nin milli geliri 1 trilyon dolar civarındadır ve bu bölgenin en güçlü ordusuna sahiptir. 40 triyon dolarlık bir yapay devletin gücü hakkındaki yorumu sizlere bırakıyorum.  Ayrıca bu güçlü ordu defalarca bu yapılar tarafından adeta kiralanarak lejyon olarak kullanılmıştır. Örneğin Kore savaşı veya dünyanın bazı bölgelerindeki operasyonlar için görev almıştır. Bunu yazarken şimdiki gençlerin bilmediği bir hususu açıklamak istiyorum. 1950 lerden yakın tarihe kadar her yıl Türkiye’ye savunma amaçlı fonlardan ABD tarafından hibeler ve silahlar verilmekteydi. Kısaca ordumuz onların silah ve yardımlarıyla görev icra etmekteydi. Dolayısıyla hedef stratejilerimizi belirleyen bu yapılardı. Bunun dışına çıkmaya teşebbüs eden tüm siyasi ve askeri yapılar etkisiz hale getirilmiştir. Son 50 yıldır bizim de şahit olduğumuz bu sarmaldan kurtulma mücadelesinde ülkemiz büyük bedeller ödemiş ve ödemeye devam etmektedir. Bu yapıların üzerimize sürdüğü lejyon yapılar bazen bir terör örgütü bazen Yunanistan, Ermenistan, Fransa, Almanya ve bazen de ABD lejyonları olmuştur. Çünkü bütün bu devlet ve örgütler bu yapay devletlerin güdümünde hareket etmektedir. ABD bu yapılara 32 Trilyon dolardan daha fazla borçlu durumdadır. Bu yapılar ABD devletine borç vermediği zaman ABD federal devleti iflas edip tüm kurumlarını kapatmak zorunda kalmaktadır...!

Yapay devlet formatları nedir?
Yapay devlet formatları, geleneksel devlet yapısının dijital veya alternatif ortamlarda yeniden tasarlanmış hâlleridir. Bu formatlar genellikle üç ana temele dayanır: dijital altyapı, yeni yönetişim modeli ve topluluk odaklı yapı. İşte en yaygın yapay devlet formatları:

1. Dijital Devletler (Digital Nations)

Tanım: Tamamen çevrim içi çalışan, vatandaşlarına dijital kimlik, dijital pasaport ve sanal hizmetler sunan yapılar.
Örnek: Estonya e-Residency – Estonya vatandaşlık vermeden dijital kimlik ve şirket kurma hakkı tanır.
Odak: Hizmet odaklılık, kolay girişimcilik, düşük bürokrasi.
Araçlar: e-Kimlik, dijital noter, dijital oy kullanma sistemleri.

2. Blokzincir Tabanlı Devletler

Tanım: Yönetişim süreçlerini tamamen blockchain (blokzincir) teknolojisi ile yöneten yapılar. Kurallar akıllı kontratlarla yürütülür.
Örnek: BitNation – Blockchain tabanlı vatandaşlık, hukuk ve yönetişim sunar.
Odak: Güven, şeffaflık, müdahale edilemeyen sistemler.
Araçlar: DAO, token ekonomisi, zincir üstü oylama. 

3. Mikrodevletler (Micronations)

Tanım: Fiziksel toprakta kurulan, ama uluslararası tanınırlığı olmayan küçük ölçekli "devletimsi" yapılar.
Örnek: Liberland – Hırvatistan ve Sırbistan arasında boşlukta kurulan toprak iddialı mikrodevlet.
Odak: Vergisiz yaşam, bireysel özgürlük.
Araçlar: Anayasa, vatandaşlık başvurusu, dijital para birimi.

4. Topluluk-Temelli Devletler (Community States)

Tanım: Ortak değerler etrafında birleşmiş sanal topluluklar tarafından kurulan yapılar.
Örnek: Plumia – Dijital göçebeler için pasaport, yurttaşlık ve destek ağı geliştirmeyi amaçlayan bir proje.
Odak: Mobilite, topluluk desteği, esnek yönetişim.
Araçlar: Dijital platformlar, oy mekanizmaları, bağış/üyelik modeli.

5. Kurumsal Devletler (Corporate States) 

Tanım: Büyük teknoloji şirketlerinin devlet benzeri yapılar kurması.
Örnek: Henüz gerçekleşmedi, ancak Meta, Google, Amazon gibi firmaların altyapı, ekonomi ve yönetişim gücü bu formatı mümkün kılıyor.
Odak: Veriye dayalı yönetim, algoritmik karar alma.
Risk: Tekelleşme, demokratik kontrolün kaybı.

6. Metaverse Devletleri

Tanım: Sanal evrenlerde kurulan topluluk odaklı devlet benzeri yapılar.
Odak: Dijital varlık yönetimi, sanal toprak, avatar kimliği.
Araçlar: NFT, DAO, sanal anayasa.

Bu formatlardan bazıları şimdilik deneysel veya kavramsal olsa da teknolojinin ve toplumsal eğilimlerin yönü bu tarz yapıları giderek daha gerçekçi kılıyor.

Özet olarak geleceğin dünyasında bizi yeni yapılar ve yönetim modelleri bekliyor. Klasik devlet yapılarının bu yapıların karışışında zorlanacağı yeni bir dünya düzenine doğru gidiyoruz.! Hadi hayırlısı…!

Prof. Dr. Yakup İÇİNGÜR

Gazete Ankara DHP | Köşe Yazarı

yicingur@gazeteankara.com.tr

www.gazeteankara.com.tr

“Türkiye’nin kalbi Ankara’nın sesi”