Kurban Bayramı’nda sofra, bir ibadetin devamıdır. Kurban eti sadece aileye değil; komşuya, ihtiyaç sahibine ve hatta hiç tanımadığımız bir kapıya gider. Bu paylaşma kültürü, Orta Asya’dan bugüne taşınan bir gelenektir. Eski Türklerde toy (şölen) adı verilen toplu yemeklerde büyük kazanlar kaynatılır, etler herkesle paylaşılırdı. Bugün de Kurban Bayramı’nda benzer bir "toplumsal sofraya" hep birlikte otururuz.

Ancak bayramın bir başka yüzü daha var: tüketim. Giderek artan et tüketimi, yanlış saklama koşulları ve israfa varan alışkanlıklar, bu kutsal zamanın ruhuna gölge düşürebiliyor. Bayramın ilk günü, etin hemen kavrulup tüketilmesi gibi alışkanlıklar hem sindirim sorunlarına hem de besin kayıplarına yol açabiliyor. Oysa kesilen etin bir süre dinlendirilmesi, en az 24 saat serin bir ortamda bekletilmesini öneriyoruz. Böylece hem etin lezzeti hem de sindirilebilirliği artıyor.

Beslenme bilimi açısından da bu süreç dikkatle ele alınmalı. Kurban eti, yüksek protein içeriğiyle değerli bir besindir ancak doğru tüketilmediğinde aşırı yağ alımına ve kolesterol seviyelerinde artışa neden olabilir. Özellikle kavurma gibi yoğun yağla yapılan pişirme yöntemleri yerine, haşlama, ızgara veya fırınlama gibi daha sağlıklı tekniklerin tercih edilmesi önerilir. Etin yanına bol yeşillik, limonlu salatalar veya yoğurt eşlik ettiğinde, hem denge hem de gelenek sağlanmış olur.

Kurban Bayramı sofraları aynı zamanda kimlik taşır. Bir şehirde kuzu tandır, diğerinde saç kavurma, bazısında ciğer kavurmasıyla anılır. Bu çeşitlilik, Anadolu’nun her köşesinde etin pişirilme ve sunulma biçiminin ayrı bir hikayeye sahip olduğunu gösterir. Edirne'den Van'a kadar uzanan bu gastronomik zenginlik, Türk mutfağının hem çok sesli hem de ortak hafızalı olduğunu kanıtlar.

Bayramın bir başka önemli yönü de çocuklara aktarılan deneyimdir. Etin nasıl saklanacağı, nasıl pay edileceği, nasıl pişirileceği; büyüklerin rehberliğinde öğrenilir. Bu sözsüz eğitim, mutfağımızın sürdürülebilirliğinin de garantisidir. Dede kavurma yaparken anlattığı eski bir hikayeyi, nine pilavın nişastası tutmazsa ne yapacağını öğretirken kurduğu cümleleri bir kültür aktarımı olarak düşünmeliyiz.

Tüm bu ritüellerin ortasında, Kurban Bayramı’na modern zamanın bazı gölgeleri de düşüyor. Artan şehirleşme, soğuk zincir eksiklikleri ve hızlı tüketim kültürü, kurban etinin saklama ve işleme süreçlerinde ciddi riskler doğurabiliyor. Bu nedenle soğutma, hijyen ve pişirme konusunda daha bilinçli olunması gerekiyor. Gıda güvenliği sadece kişisel değil, toplumsal bir sorumluluk haline gelmiştir.

Kurban Bayramı’nın gastronomik anlamı; bir hatırlama, bir vefa, bir birlik deneyimidir. Her dağıtılan et, aslında bir "ben yalnız değilim" mesajı taşır. Her kavrulan lokma, geçmişten bugüne uzanan bir mirasın sıcaklığıdır.

Ve bizler Kurban Bayramı'nda yalnızca karınları doyurmuyoruz; kalpleri de besliyoruz. Çünkü Türk mutfağı, yalnızca sofrada değil; inançta, hatırada ve paylaşmada da yaşar.