1. Kuramsal Analiz ve Gerekçe

1.1. Erken Çocuklukta Müzik Eğitiminin Önemi

Müzik eğitimi, çocukların ritim, melodi, armoni gibi temel müzik elementlerini deneyimlemesini sağlarken aynı zamanda onların dil gelişimine, matematiksel düşünme becerilerine ve sosyal etkileşimlerine de katkıda bulunur. Dalcroze, Orff ve Kodály gibi yaklaşımlar, müziğin hareket, ritim ve şarkı söyleme yoluyla öğrenilmesini temel alarak çocuk merkezli bir eğitim felsefesi sunar.¹

1.2. Türk Müziğinin Entegrasyonunun Gerekçesi

Türk müziği, kendine özgü makamları, ritimleri ve zengin folklorik yapısı ile çocuklara eşsiz bir kültürel miras sunar. Bu müziğin okul öncesi eğitimde kullanılması:

• Kültürel Kimliği Güçlendirir: Çocukların kendi kültürlerine ait ezgilerle bağ kurmasını sağlar.
• Duyuşsal Gelişimi Destekler: Geleneksel enstrümanların (nefesli, vurmalı, telli) seslerini tanıyarak farklı tınılara karşı duyarlılıklarını artırır.
• Toplumsal Bütünleşmeyi Sağlar: Geleneksel oyunlar, tekerlemeler ve halk dansları gibi etkinlikler aracılığıyla akranlarıyla işbirliği yapma ve aidiyet duygusu geliştirme fırsatı sunar.

2. Model Önerisi: "Bütünleşik Türk Müziği Etkinlik Modeli"

Bu model, Türk müziğinin farklı türlerini (halk müziği, klasik Türk müziği, çocuk şarkıları) ve temel müzik eğitimi yaklaşımlarını bir araya getiren, bütüncül bir yaklaşıma dayanır.²

2.1. Modelin Temel İlkeleri

• Çocuk Merkezlilik: Etkinlikler, çocuğun ilgi ve yeteneklerine uygun olarak planlanır.
• Duyusal Deneyim: Müzik, sadece dinlenilen bir şey değil, aynı zamanda hareketle, dokunarak ve hissedilerek öğrenilen bir deneyimdir.
• Süreç Odaklılık: Önemli olan, kusursuz bir performans değil, çocuğun müzik yapma sürecinden keyif almasıdır.
• Kültürel Duyarlılık: Seçilen materyaller (şarkılar, enstrümanlar), kültürel bağlamı korur ve doğru şekilde sunulur.

2.2. Etkinlik Alanları ve Uygulamaları

Model, dört temel etkinlik alanı üzerine kurulmuştur:

• Ritim ve Hareket Eğitimi:
  • Uygulama: Vücut perküsyonu (el çırpma, ayak vurma), geleneksel vurmalı çalgılarla (davul, tef, darbuka) ritim çalışmaları.
  • Örnek: Geleneksel halk oyunlarındaki ritimleri taklit etme veya çocuk şarkılarının ritmine uygun yürüme, koşma gibi hareketler.
• Dinleme ve Algılama Eğitimi:
  • Uygulama: Ninni, mani veya tekerlemelerin dinlenmesi, farklı Türk enstrümanlarının (saz, kemençe, ney) tınılarının ayırt edilmesi.
  • Örnek: "Hangi sesi duyuyorsun?" oyunu ile çocuklara ney veya kemençe tınısını tanıtma.
• Şarkı Söyleme Eğitimi:
  • Uygulama: Basit melodili ve sözlü Türk çocuk şarkıları, türküler ve tekerlemeler.
  • Örnek: "Mini Mini Bir Kuş" veya "Ali Babanın Çiftliği" gibi bilinen şarkıların doğru sesle söylenmesi.³
• Enstrüman Çalma Eğitimi:
  • Uygulama: Çocuklara özel olarak üretilmiş basit vurmalı çalgılar (kaşık, zilli tef, darbuka) ile müzik yapma.
  • Örnek: Öğretmen eşliğinde kaşık çalarak bir türkünün ritmine eşlik etme.

3. Örnek Etkinlik Planı: "Mini Mini Bir Kuş"

Konu: Kuşlarla müzikli bir yolculuk.

Hedef: Çocukların ritim duygusunu, şarkı söyleme becerisini ve motor hareketlerini geliştirmek.

Materyal:

• "Mini Mini Bir Kuş" şarkısı (ses kaydı veya öğretmenin seslendirmesi)
• Sınıfta bulunan ritim çubukları veya kaşıklar
• Kuş figürleri veya renkli tüy ve tüylü topçuklar

Süre: 20 dakika

Etkinlik Akışı:

• Isınma (5 dakika):
  • Çocuklarla birlikte kuş sesleri taklit edilir.
  • "Mini Mini Bir Kuş" şarkısı dinlenir ve çocuklar dikkatlice dinlemeye teşvik edilir.
• Ana Etkinlik (10 dakika):
  • Şarkı Söyleme: Şarkının sözleri ve melodisi öğretilir, birlikte söylenir.
  • Hareket Etkinliği: Şarkının sözlerine uygun hareketler yapılır: "mini mini bir kuş" derken parmaklarla küçük bir kuş gösterilir, "konmuştu pencereme" derken parmakla pencereye konma hareketi yapılır, "aldım içeriye" derken ellerle kuşun içeri alınması canlandırılır.
  • Ritim Eğitimi: Şarkının ritmi ritim çubukları veya kaşıklarla çalınır. Öğretmen ilk başta ritmi gösterir, çocuklar onu takip eder.
• Değerlendirme ve Soğuma (5 dakika):
  • Çocuklardan en sevdikleri kuş sesini taklit etmeleri istenir.
  • Sakinleştirici bir melodi eşliğinde serbestçe hareket etmeleri sağlanır ve etkinlik sonlandırılır.

Kaynakça

1. Yüksel, H. & Karaca, M. (2018). Okul Öncesi Dönemde Müzik Eğitimi ve Yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları.
2. Özdemir, B. (2015). Okul Öncesi Eğitimde Türk Müziği Etkinliklerinin Kullanımına İlişkin Öğretmen Görüşleri. Eğitim ve Bilim, 40(180), 221-236.
3. Uçan, A. (2005). Müzik Eğitimi Temel Kavramlar, İlkeler, Yaklaşımlar. Müzik Ansiklopedisi Yayınları.