Türkiye, son yıllarda art arda gelen ekonomik, sosyal ve kültürel değişimlerin ortasında, şimdi de doğurganlık oranlarındaki çarpıcı düşüşle yüzleşiyor. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın geçtiğimiz günlerde yaptığı “Bu bir beka meselesidir” çıkışı, sadece bir politik mesaj değil; aynı zamanda derinleşen demografik krize işaret eden bir uyarı niteliği taşıyor.

Gazete Ankara olarak bu açıklamayı, TÜİK verileri, uluslararası karşılaştırmalar ve demografik projeksiyonlar çerçevesinde kapsamlı şekilde analiz ettik.

DOĞURGANLIKTA TARİHİ DÜŞÜŞ: TÜRKİYE KENDİNİ YENİLEYEMİYOR

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) 2023 yılı verilerine göre, Türkiye'de toplam doğurganlık hızı 1,51 olarak kayıtlara geçti. Bu, nüfusun kendini yenileyebilmesi için gerekli olan 2,1 seviyesinin çok altında.

• 2001 yılında 2,38 olan doğurganlık hızı, 2023’te %36 oranında düşerek 1,51’e geriledi.
• En düşük oran: Bartın (1,13), Zonguldak (1,14), Karabük (1,14).
• En yüksek oran: Şanlıurfa (3,27), Şırnak (2,72), Mardin (2,40).

TÜRKİYE, AVRUPA VE DÜNYA ORTALAMALARININ ALTINDA

Türkiye’nin doğurganlık oranı sadece iç dinamiklerle değil, küresel eğilimlerle de karşılaştırıldığında ciddi bir gerilemeyi işaret ediyor.

• Dünya ortalaması: 2,31
• AB ortalaması: 1,54
• Türkiye: 1,51

Bu tablo, Türkiye’yi doğurganlık açısından Avrupa’nın yaşlanan ülkeleriyle aynı lige yerleştiriyor.

YAŞLANAN NÜFUS, AZALAN GENÇLİK

TÜİK 2023 verilerine göre:

• 15-24 yaş arası genç nüfus oranı: %15,1 (dünya ortalaması %15,5’in altında)
• 65 yaş üstü yaşlı nüfus oranı: %10,2 (dünya ortalaması %10’un üzerinde)

Bu göstergeler, Türkiye’nin “genç nüfus avantajını” kaybetmekte olduğunu ortaya koyuyor. Önümüzdeki 15 yıl içinde bu eğilim tersine çevrilmezse, Türkiye demografik fırsat penceresini kapatmış olacak.

DEMOGRAFİK GELECEĞE DAİR 2100 SENARYOSU

Uzmanlar, doğurganlık hızının bu şekilde devam etmesi durumunda Türkiye nüfusunun: 2100 yılına kadar 50 milyonun altına düşebileceğini ve yaşlı nüfus oranının %30’u geçebileceğini öngörüyor.

Böyle bir senaryo, ekonomik büyüme, sosyal güvenlik sistemleri, sağlık hizmetleri ve ulusal güvenlik için ciddi riskler taşıyor.

NE YAPILMALI? STRATEJİK ÖNERİLER

• Çalışan annelere destek: Uzun doğum izni, çocuk yardımı, doğum teşvikleri artırılmalı.
• Kreş ve bakım hizmetleri yaygınlaştırılmalı, özellikle büyük şehirlerde kamu desteği sunulmalı.
• Barınma ve konut politikaları, genç ailelerin çocuk sahibi olmasını kolaylaştıracak şekilde yeniden düzenlenmeli.
• Esnek çalışma modelleri ile kadınların iş-aile dengesine katkı sağlanmalı.
• Toplumsal bilinç kampanyaları ile çocuk sahibi olmanın değeri aile ve medya aracılığıyla güçlendirilmeli.

SONUÇ: İDEOLOJİK DEĞİL, STRATEJİK BİR MÜCADELE

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “ideolojik sapkınlıklarla konuşulamaz” ifadesi, meseleyi kültürel bir tartışmanın ötesine taşıyor. Doğurganlık oranındaki düşüş, artık sadece bir sağlık politikası konusu değil; ekonomik sürdürülebilirlik, ulusal güvenlik ve toplumsal gelecek açısından temel bir mesele olarak değerlendirilmelidir.

Türkiye’nin bugünü kadar yarını da ancak akılcı, bilimsel ve kapsayıcı sosyal politikalarla şekillendirilebilir.

Hazırlayan: Gazete Ankara Araştırma Masası
Bilgi ve önerileriniz için: bilgi@gazeteankara.com.tr
WhatsApp İhbar Hattı: +90 531 512 62 32